همه‌ی ما بارها با عکس‌هایی مواجه شده‌ایم که زیادی زرد و نارنجی یا زیادی آبی‌اند. و داستان این‌جاست که خیلی از عکاسان آماتور نمی‌دانند که دلیل این رنگ‌های غیرطبیعی دقیقا چیست و چه‌طور می‌شود آن‌ها را اصلاح کرد. در این پست، از تراز سفیدی یا وایت بالانس در عکاسی (که بعضا به آن تراز رنگ هم گفته می‌شود) صحبت خواهم کرد تا دلیل این رنگ‌های غیرطبیعی را بدانید و بتوانید به راحتی از وقوع‌شان جلوگیری کنید یا بعدا -موقع ادیت- اصلاح‌شان کنید.
رنگ‌ها و تراز سفیدی
رنگ، یکی از چیزهایی‌ست که موقع عکاسی توجه زیادی به آن نمی‌کنیم. چون با چشم‌مان رنگ بخش‌های مختلف عکس را می‌بینیم و بعد هم از داخل ویوفایندر (منظره‌یاب – View Finder) مشاهدات‌مان را تایید می‌کنیم و در نهایت عکس‌مان را می‌گیریم. اما چیزی که ما می‌بینیم، با چیزی که دوربین می‌بیند و در نهایت ثبت می‌کند، بسیار متفاوت است. در نتیجه، رنگ‌های عکس نهایی هم با واقعیت فاصله خواهند داشت.
دلیل این اتفاق این است که ما یک مغز بزرگ داریم. و این مغز بزرگ، ورودی‌های نوری چشم‌مان را به درستی ترجمه می‌کند تا همیشه یک جور ببینیم. اما دوربین‌های عکاسی مغزی به بزرگی مغز ما ندارند. و در نتیجه به جای ترجمه‌ی اطلاعات نوری رسیده به سنسور، دمای نور در محیط را حدس می‌زنند و رنگ‌ها را براساس دمایشان به تصویر ترجمه می‌کنند. طبیعتا نتیجه‌ی این دو فرآیند می‌توانند به شدت با هم متفاوت باشند.
کارهای مختلفی برای رسیدن به رنگ طبیعی یا دل‌خواه در عکس‌ها قابل انجام‌اند. و یکی از مهم‌ترین این کارها، تنظیم درست تراز سفیدی یا وایت بالانس است که در ادامه بیش‌تر توضیحش خواهم داد.
تراز سفیدی دقیقا یعنی چه؟
تراز سفیدی یکی از تنظیمات مربوط به رنگ‌ها در عکاسی‌ست که با استفاده از آن، مطمئن می‌شویم که رنگ سفید همیشه سفید است. یعنی اگر یک جسم سفیدرنگ داخل کادرمان داشته باشیم، با تنظیم درست تراز سفیدی می‌توانیم از سفید ماندن آن در عکس نهایی هم مطمئن شویم. و اگر رنگ‌های سفیدمان سفید بمانند، باقی رنگ‌ها هم شکل واقعی‌شان را حفظ خواهند کرد.
دمای نور منابع مختلف
واحد سنجش دمای نور در عکاسی، درجه‌ی کِلوین (K) است. هر منبع نوری در هر شرایطی، یک دمای مشخص دارد. و هنگامی که بازتاب این نور از اجسام مختلف به سنسور می‌رسد، دمای آن روی عکس نهایی تولیدشده تاثیر می‌گذارد. پس برای این‌که رنگ‌های عکس‌مان طبیعی باشند، باید دمای نور را به دوربین اعلام کنیم. (همان تنظیم وایت بالانس)
دمای حدودی نور تولیدشده توسط چند منبع متداول را در ادامه می‌بینید:
برای نورهای گرم (به سمت زرد – عدد کلوین کوچک‌تر) باید دوربین‌تان را طوری تنظیم کنید که رنگ‌ها را سردتر ثبت کند. و برعکس، برای نورهای سرد (به سمت آبی – عدد کلوین بزرگ‌تر) باید رنگ‌ها را گرم‌تر کنید. این کار را می‌شود داخل دوربین یا در برخی مواقع، هنگام ادیت انجام داد.
تنظیم تراز سفیدی در دوربین
اکثر دوربین‌های عکاسی دیجیتال، حالت‌های پیش‌فرض زیر را برای تنظیم تراز سفیدی در اختیار شما قرار می‌دهند. کافی‌ست عنوان White Balance یا WB را داخل منوی دوربین‌تان پیدا کنید.
۱- اتوماتیک (Auto): در این حالت، دوربین در هر عکس حدس می‌زند که دمای نور چه‌قدر است و رنگ‌ها باید چه‌طور ثبت شوند. در حالت‌های عادی نور، تراز سفیدی اتوماتیک می‌تواند کاملا پاسخ‌گو باشد و نتیجه‌ی قابل قبولی تحویل‌تان دهد.
۲- تنگستن (Tungsten): لامپ‌های حبابی و قدیمی که نور زردرنگی داشتند، از تنگستن استفاده می‌کردند. این حالت دقیقا برای چنین نوری در نظر گرفته شده و رنگ‌های عکس را کمی سردتر می‌کند (به سمت آبی) تا زردی نور را جبران کرده باشد.
۳- فلوئورسنت (Fluorescent): برعکس حالت قبل، نور فلوئورسنت سفیدرنگ و سرد است. در نتیجه تنظیم دوربین روی این حالت، رنگ‌ها را کمی گرم‌تر می‌کند (به سمت زرد) تا تاثیر نور جبران شود.
۴- نور خورشید (Daylight/Sunny): عادی‌ترین حالت نور محسوب می‌شود. و چون تشخیصش برای دوربین آسان است و حالت اتوماتیک هم کاملا برایش جواب‌گوست، در بعضی دوربین‌ها وجود ندارد.
۵- ابری (Cloudy): رنگ‌ها را کمی گرم‌تر می‌کند.
۶- فلاش (Flash): نور فلاش دوربین معمولا سرد است. در نتیجه، این حالت تلاش می‌کند رنگ‌ها را گرم‌تر کند.
۷- سایه (Shade): مثل حالت ابری و شدیدتر از آن، رنگ‌ها را گرم‌تر می‌کند.
اگر منبع نور یکی باشد و چند نوع نور با چند دمای مختلف در محیط نداشته باشید، معمولا با همین حالت‌ها می‌شود کار را راه انداخت. اما دوربین‌های حرفه‌ای‌تر، حالت تنظیم دستی و سفارشی (Manual – Custom) هم برای تنظیم تراز سفیدی در موقعیت‌های پیچیده‌تر دارند. در این حالت، خودتان باید عدد دمای نور محیط را با واحد کلوین به دوربین اعلام کنید.
روی بسیاری از لوازم نورپردازی حرفه‌ای، دمای دقیق منبع نور نوشته شده تا بتوانید موقع استفاده از آن‌ها وایت بالانس‌تان را به دقت تنظیم کنید و به به‌ترین نتیجه برسید. اما اگر منبع تمام نور محیط از ابزار نورپردازی شما نباشد، تشخیص دقیق دمای نور به این راحتی‌ها نیست.
راحت‌ترین راه تنظیم دستی تراز سفیدی یا وایت بالانس
یک راه‌حل خوب برای مطمئن شدن از تنظیم دستی و درست تراز سفیدی، استفاده از یک کارت خاکستری ۱۸ درصد است. این کارت‌ها را می‌شود از فروشندگان لوازم عکاسی خریداری کرد.
برای استفاده از این کارت، آن را دقیقا در محلی بگذارید که سوژه‌ی عکس‌تان در آن قرار خواهد داشت. بعد بگذارید منبع نوری که در عکس خواهید داشت به کارت بتابد و عکسش را بگیرید. (طوری که قسمت بزرگی از کادر را پر کند.) حواس‌تان به تنظیمات نوردهی هم باشد تا عکس‌تان بیش‌تر یا کم‌تر از حالت عادی نور نبیند.
حالا اگر دوربین‌تان حرفه‌ای باشد، امکان استفاده از این عکس به عنوان مرجع وایت بالانس را خواهید داشت. پس به دنبال پیدا کردن گزینه‌ی Custom White Balance در دوربین‌تان باشید. با این کار، دمای نور روی حالت دستی تنظیم خواهد شد اما فرآیند کار آن‌قدرها هم سخت نخواهد بود.
نکته‌ی اضافی: اگر نمی‌خواهد کلی پول برای خرید یک کارت خاکستری بدهید که کاربرد دیگری هم ندارد، می‌توانید از یک کاغذ (یا هر جسم دیگر) با رنگ سفید یا خاکستری عادی هم استفاده کنید.
اگر خواستید این کار را بکنید، به‌تر است از قبل امتحانش کنید و نتیجه را بررسی کنید تا مطمئن شوید که مرجع مناسبی را انتخاب کرده‌اید.
تنظیم ترازی سفیدی یا وایت بالانس هنگام ادیت عکس
اگر مقالات دیگر من در بخش آموزش عکاسی را خوانده باشید، حتما تاکیدم بر استفاده از فرمت خام در عکاسی را دیده‌اید. یکی از دلایل این تاکید، امکان تغییر بسیار راحت تراز سفیدی بدون نابود کردن عکس است.
در فرمت جِی‌پِگ (.jpg) می‌توانید از ابزار Levels فتوشاپ استفاده کنید. ولی در هر صورت، تراز سفیدی در این فرمت خیلی جای تغییر ندارد. و دست‌کاری آن هم معمولا نتیجه‌ی مطلوبی به هم‌راه نخواهد داشت. اما در عکس‌های خام، قضیه فرق می‌کند. (در نتیجه اگر دوربین‌تان فرمت خام ندارد یا به هر دلیلی فرمت‌های دیگر را ترجیح می‌دهید، به‌تر است به فکر تغییر تراز سفیدی در آینده نباشید و در همان دوربین قضیه را حل کنید.)
بعد از باز کردن عکس خام‌تان در فتوشاپ یا لایت‌روم، می‌توانید بخش وایت بالانس را با دو محور قابل تنظیم و یک منو با چند گزینه پیدا کنید. گزینه‌های این منو دقیقا مثل حالت‌های تنظیم تراز سفیدی روی دوربین هستند و همان نام‌ها را هم دارند. می‌توانید تک‌تک این گزینه‌ها -از جمله گزینه‌ی اتوماتیک- را امتحان کنید و ببینید نرم‌افزار ادیت‌تان چه نوع خروجی رنگی را روی عکس تحویل‌تان می‌دهد.
اما جذاب‌ترین حالت ادیت وایت‌بالانس، استفاده از ابزار فتوشاپ و لایت‌روم با همین نام است. کافی‌ست این ابزار را انتخاب کنید و بعد نشان‌گر موس‌تان را روی بخشی از تصویر ببرید که در واقعیت سفید بوده و روی آن کلیک کنید. نرم‌افزار، نقطه‌ی انتخابی شما را به عنوان مرجع رنگ سفید در نظر می‌گیرد و کل رنگ‌های عکس را تغییر می‌دهد.
این نوع ادیت، دقیقا مثل حالت سفارشی یا کاستوم در دوربین عمل می‌کند. پس می‌توانید در این روش هم از یک کارت خاکستری برای تنظیم دقیق‌تر تراز سفیدی استفاده کنید. به این شکل که حالت وایت بالانس در دوربین‌تان را روی اتوماتیک رها کنید. اما در هر محیطی که عکس می‌گیرید، از کارت خاکستری هم -به عنوان رفرنس رنگ‌هایتان- عکاسی کنید.
بعد -موقع ادیت- از ابزار وایت‌بالانس استفاده کنید و بگذارید خود نرم‌افزار، اعداد هر دو محور را برایتان مشخص کند. بعد، از همین اعداد برای تنظیم رنگ در عکس‌های اصلی استفاده کنید.
خود من هم همیشه از همین روش استفاده می‌کنم تا موقع عکاسی نگران وایت بالانس نباشم.
نکته‌ی اضافی: در عکاسی پرتره، دندان‌ها و سفیدی چشم افراد می‌توانند یک مرجع خوب برای تنظیم وایت بالانس باشند. امتحان‌شان کنید!
یک راه ساده‌ی دیگر برای تنظیم رنگ‌های عکس به شکل دل‌خواه، استفاده از LUTهاست…
استفاده‌ی خلاقانه از تراز سفیدی در عکاسی
به یاد داشته باشید که عکاسی یک هنر است و قرار نیست همیشه طبق یک فرمول ثابت عمل کنید. با این‌که اکثر عکس‌ها با یک وایت بالانس نرمال به‌تر دیده می‌شوند، اما همیشه می‌توانید در تنظیم آن خلاقیت به خرج دهید و عکس‌های جالبی بسازید.
یک مثال بسیار ساده برای این نوع خلاقیت، گرم‌تر کردن رنگ‌های عادی عکس‌های پرتره است. شما به عنوان عکاس باید درمورد هر عکس تصمیم بگیرید که تراز سفیدی و رنگ‌های کاملا طبیعی می‌خواهید یا فکر می‌کنید عکس‌تان می‌تواند با رنگ‌های گرم‌تر یا سردتر از حالت عادی، جذاب‌تر شود.
نوبت شما
امیدوارم نکات و روش‌هایی که برای تنظیم تراز سفیدی گفتم، به دردتان بخورند. اگر روش خاصی برای این کار دارید یا فکر می‌کنید نکته‌ای را جا انداخته‌ام، حتما در کامنت‌ها به آن اشاره کنید.
این پست را در شبکه‌های اجتماعی هم به اشتراک بگذارید و به دست دوستان علاقه‌مند به عکاسی‌تان برسانید.
پست‌های مرتبط
راهنمای کاملا کامل عکاسی با موبایل [+ویدئو]
در این پست، از اصول و مبانی عکاسی با موبایل گفته‌ام و نکات کاربردی مختلفی را -برای رسیدن به به‌ترین عکس‌های ممکن- شرح داده‌ام. در بخش آخر هم به چند نکته برای انتشار آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی اشاره کرده‌ام. اگر می‌خواهید عکس‌های به‌تری با گوشی‌تان بگیرید، این نکات به دردتان خواهند خورد.
استفاده از نقطه‌ی کانونی یا مرکز توجه در عکاسی
اگر می‌خواهید عکس جذابی بگیرید که توجه مخاطب را جلب کند و روی قاب نگه دارد، باید حتما از وجود حداقل یک نقطه‌ی کانونی یا مرکز توجه در عکس‌تان مطمئن شوید.
قانون یک‌سوم در عکاسی
یکی از ابتدایی‌ترین -و اصلی‌ترین- قوانین در ترکیب‌بندی عکس‌ها، قانون یک‌سوم است. در ادامه از این قانون و کاربرد آن بیش‌تر گفته‌ام.
