توی این قسمت درمورد یه مستند تاریخی صحبت کردم که داستان کودتای ۲۸ مرداد رو برای بیننده تعریف می‌کنه. از نکات مثبت و منفیش برای بیننده‌ی ایرانی گفتم و این‌که چرا فکر می‌کنم دیدنش -با وجود اشکالاتی که داره- مفیده.

 

اگه اهل تماشای فیلم و سریال‌اید، من رو در شبکه‌های اجتماعی یا یوتیوب یا پادگیر مورد علاقه‌تون دنبال کنید و منتظر قسمت‌های بعد باشید.

توییتر پادکست چی ببینم | توییتر حامد | اینستاگرام حامد | لینکدین حامد | کانال تلگرام | کانال یوتیوب

صفحه‌ی پادکست در anchor | در google podcasts | در apple podcasts | در spotify | در castbox

 

بشنوید

روی یکی از پلیرها کلیک کنید.

 

متن پیاده‌شده‌ی صدای این قسمت:

سلام، من حامد درخشانی هستم و شما دارید پادکست چی ببینم رو می‌شنوید. این قسمت: یه مستند مفید تاریخی.

[موسیقی تیتراژ]

چند وقت پیش شنیدم که تقی امیرانی به هم‌راه والتر مرچ (Walter Murch) -که سه تا اسکار داره، کلی با فرانسیس فورد کاپولا کار کرده و در ادیت فیلم و صدا کم‌نظیره- دارن یه مستند می‌سازن درمورد کودتای ۲۸ مرداد.

هم ترکیب این دو نفر پشت یه مستند برام جالب بود و هم موضوع مستند. در نتیجه، چند روز پیش -با کلی مصیبت، از طریق یکی از دوستان خارج‌نشین- این مستند رو خریدم -تهیه کردم- و نشستم روی یکی از سایت‌های پخش‌کننده دیدمش.

در حال حاضر که من دارم این اپیزود رو ضبط می‌کنم، این مستند در داخل ایران در دست‌رس نیست. ولی طبق صحبتی که با اکانت توییتر فیلم داشتم، گفتن که به زودی در ایران هم پخش خواهد شد.

 

یک پست دیگر هم بخوانید:  ۶ سریال علمی تخیلی که باید ببینید

 

اسم مستند، Coup 53 ـه (کو فیفتی تری) -با تلفظ coup و اعداد ۵ و ۳- که از ترکیب اول کلمه‌ی کودتا و سال میلادی کودتای ۲۸ مرداد تشکیل شده. امتیاز فیلم در Rotten Tomatoes (راتن تومیتوز) از ۱۰۰، ۱۰۰ و در IMDB (آی‌ام‌دی‌بی) از ۱۰، ۷٫۷ ـه.

موضوع مستند -همون‌طور که گفتم- کودتای ۲۸ مرداده و کل فیلم توسط تقی امیرانی روایت می‌شه. خود تقی امیرانی رو می‌بینیم، کارهایی که داره انجام می‌ده رو و با روایت خودش می‌ریم جلو.

همون اول مستند، امیرانی می‌گه که از سال ۲۰۰۹ و در داخل ایران کار ساخت مستند رو شروع کرده، یعنی حدودا ۱۰ سال این کار طول کشیده. و دست بیننده می‌آد که پروژه‌ی نسبتا بزرگی رو باهاش طرف هست.

در مجموع فکر می‌کنم که coup 53 مستند خوبیه و ارزش دیدن داره ولی چند تا نکته‌ی منفی هم داره. اول نکات مثبتشو می‌گم، بعد می‌رم سراغ نکات منفی که خودتون به یه جمع‌بندی برسید.

نکته‌ی مثبت اول اینه که مستند اصلا خسته‌کننده نیست و روایت روونی رو ارائه می‌ده به بیننده. از صحبت با آدمای مختلف، تصاویر آرشیوی و حتی انیمیشن، مستند استفاده می‌کنه که بتونه مخاطب رو نگه داره و داستان رو بهش منتقل کنه. موسیقی هم البته در این کار کمک می‌کنه. و در مجموع، مستندی رو داریم که واقعا خسته‌کننده نیست و می‌شه به راحتی تماشاش کرد؛ مثل یه فیلم سینمایی حتی.

یه نکته‌ی مثبت دیگه، پیدا کردن یه سری حقایقه که قبلا به این شکل و به این روشنی منتشر نشده بودن و تازگی دارن؛ حتی برای کسایی که قبلا در این زمینه مطالعه داشتن.

ولی مثبت‌ترین نکته برای شخص من این بود که یه مقدار از اون حس خودضعیف‌بینی، خودحقیربینی ایرانیا می‌تونه مستند کم کنه.

یه مصاحبه‌ای هست -اگر اشتباه نکنم، از کرمیت روزولت- که توی مستند هم بهش اشاره می‌شه و ویدئوشو نشون می‌دن دوباره. که اون‌جا می‌گه سازمان سی‌آی‌اِی (CIA) یک میلیون دلار بودجه برای کودتای ۲۸ مرداد در نظر گرفته بود ولی فقط ۶۰هزارتاشو خرج کرد. و این حرف، در کنار اون لحن اون آدم، برای من همیشه خیلی خیلی سنگین بوده و هست. و یه حس بدی به عنوان یه ایرانی بهم می‌ده.

ضمن این‌که یه سری سیاست‌مدارا و به‌خصوص اصلاح‌طلبا، از سال ۸۴ و بعد از اون وقایع نحس هم به شدت به این حس در همه‌ی ایرانیا دامن زدن: این‌که ما ملت نفهم و بی‌شعوری هستیم، قدر آدمای خوبو نمی‌دونیم، آدمای خوبی نیستیم کلا و خزعبلاتی از این دست.

و این مصاحبه‌ای که گفتم، یه روایتی از سرنگونی دولت دکتر مصدق ارائه می‌ده که با این دید کاملا هم‌راستا و سازگاره متاسفانه.

من خودم بعد از کلی تلاش، مسئله‌ی این روایت از ایران و ایرانی رو برای خودم حل کردم تا حد زیادی. ولی اون قضیه‌ی ۶۰هزار از یه میلیون، هم‌چنان یه گوشه‌ی ذهنم باقی بود و همیشه برام سنگین بود یه جورایی.

 

یک پست دیگر هم بخوانید:  7 سریال کمدی که باید ببینید

 

یه کار خیلی خوب این مستند این بود که یه سری گزارشای دیگه از کارای دولت‌های خارجی -به خصوص انگلیسیا- و خرجایی که کردن و آدمایی که جذب کردن ارائه می‌ده. که اون حس بد مصاحبه‌ی آمریکاییا و اون روایت قبلی رو از ذهن آدم می‌تونه پاک کنه واقعا.

مثلا این‌که تقریبا یک میلیون پوند انگلیسیا قبل از کودتا خرج کردن، توی ماه‌های قبل از کودتا. این‌که توی ارتش مجبور شدن برن دنبال آدمی که خیلی آدم معلوم‌الحالی بوده، آدم فاسدی بوده، آدمی بوده که طرف‌دار نازیا بوده. و مواردی مثل این…

فکر نمی‌کنم که این قضیه‌ی به‌خصوص، جزو اهداف مستند بوده باشه. ولی برای من، یک اتفاق جانبی خیلی خوش‌آیند و مبارک بود.

خب، حالا بریم سراغ نکات منفی.

حتی اگر با کسی مواجه باشیم که خیلی تاریخ معاصر ایران رو نخونده، اگر ازش بپرسیم که اسم چند نفرو بی‌آره که به کودتای ۲۸ مرداد مربوط بودن، احتمالا این دو تا اسم بین‌شون باشه: یکی شعبان بی‌مخ، یکی آیت‌الله کاشانی.

توی مستند، این دو نفر اصلا حضور خیلی پررنگی ندارن. درمورد هرکدوم یکی دو جمله بیش‌تر نیست. و به خصوص درمورد آیت‌الله کاشانی، این اتفاق خوبی نیست به نظرم. چون هنوزم خیلی نکات تاریک درمورد این آدم هست و ابهامات مختلفی درمورد کاراش وجود داره که در جریان کودتا هم واقعا مهمه و باید ازش حرف زده بشه.

یه شخصیت دیگه‌ای هم هست که هم‌راه و هم‌کار و یار همیشگی دکتر مصدق بوده و البته وزیر امور خارجه‌ی ایران، یعنی دکتر فاطمی که حتی یک بار هم ازش اسم برده نمی‌شه توی مستند. تصویر ایشونو یکی دو بار می‌بینیم، به روزنامه‌ش -یعنی باختر امروز- هم چند بار اشاره می‌شه ولی اصلا اسمی ازش نمی‌آد. که خیلی خیلی برای من عجیب بود.

مشابه اینا، واقعه‌ی قیام ۳۰ تیر رو هم داریم که خیلی مهمه ولی خیلی سرسری ازش رد می‌شیم توی مستند.

یه مسئله‌ی دیگه هم هست که اون اول مستند، یه تصویری از حسین شاه‌حسینی نمایش داده می‌شه. و تقی امیرانی می‌گه که کار ساخت این مستند این‌قدر طول کشیده که یه سری از افرادی که باهاشون حرف زدیم، از دنیا رفتن. این مسئله دقیقا درمورد آقای شاه‌حسینیه که چند سال پیش فوت کردن.

ولی بعد از این شروع، دیگه هیچ اثری از حسین شاه‌حسینی در این مستند دیده نمی‌شه و کلا هیچ حرفی ازش نیست. با توجه به این‌که شخصا شانس چند ساعت گفت‌وگو با حسین شاه‌حسینی رو داشتم و می‌دونم که چه گنجینه‌ای از خاطرات داشت -و اصلا به تاریخ شفاهی جبهه‌ی ملی ایران معروف بود- این مسئله هم برای من عجیب بود.

و در نهایت این‌که پایان مستند رو هم خیلی دوست نداشتم؛ به خصوص اون‌جایی که به زمان حال و ادامه‌ی گندکاریای آمریکا در کشورای مختلف -به‌خصوص خاورمیانه- می‌رسه و روی حرف آدمای مختلف، تصویر سفر ترامپ به عربستانو می‌بینیم. به نظرم این، پایان خیلی مناسبی برای داستان کودتای ۲۸ مرداد نبود.

از مجموع این نکات، من شخصا به این نتیجه و جمع‌بندی رسیدم که مستند coup 53 بیش‌تر برای خارجیا ساخته شده که از این نکات منفی -که من گفتم- خیلی خبر ندارن و نمی‌دونن که یه بخشی از ماجرا این‌جا روایت نمی‌شه. و در عوض دارن داستان رو از زاویه‌ی دید آمریکاییا و انگلیسیا و دخالتاشون در این اتفاق می‌بینن.

ولی با این وجود، فکر می‌کنم که مستند واقعا برای ایرانیا هم ارزش دیدن رو داره. با این‌که -همون‌طور که گفتم- مخاطب اصلیش به نظر می‌آد که خارجیا به‌خصوص آمریکاییا و انگلیسیان، ولی برای ما هم می‌تونه مستند مفیدی باشه.

خب، اصل قضیه و نظر من درمورد مستند همین‌جا تموم شد. ولی آخر کار، می‌خوام یه شکی که بعد از خبر پخش شدن مستند تو ایران، توی ذهنم به وجود اومده رو بهش یه مقدار بپردازم و براتون تعریف کنم.

 

یک پست دیگر هم بخوانید:  8 سریال پلیسی جنایی که باید ببینید

 

طبیعتا مدرکی برای این قضیه ندارم و صرفا دارم حدس می‌زنم؛ با این امید که حدسم اشتباه باشه. متاسفانه فکر می‌کنم که امید به پخش شدن مستند در ایران و تلاش برای این اتفاق، روی محتوای مستند و تمام اون نکات منفی که به‌تون گفتم می‌تونه تاثیرگذار بوده باشه.

یعنی برای مجوز پخش گرفتن تو ایران، نمی‌شه یه سری حرفا رو درمورد آیت‌الله کاشانی زد. یا مثلا روی دکتر فاطمی حساسیت هست. حتی حرفای حسین شاه‌حسینی رو هم نمی‌شه خیلی پخش کرد؛ به دلیل عضویتش در جبهه‌ی ملی و این‌که سیاست‌مدار نبود و واقعیت رو می‌گفت همیشه و خودسانسوری اصلا نداشت.

به شدت امیدوارم که این حس و این حدسم کاملا غلط باشه. ولی هم‌چنان روی اون نظر اولیه‌م در هر صورت هستم. فکر می‌کنم که نکات مثبت مستند اون‌قدری هستن که باعث بشن بگم ارزش دیدن داره و توصیه‌ش کنم به دیگران.

دیگه حرفی ندارم و امیدوارم که خودتون برید مستند coup 53 کودتای ۵۳ رو ببینید و به نظر خودتون و برداشت خودتون ازش برسید.

از این‌که تا آخر این قسمت از پادکست چی ببینم با من هم‌راه بودید، ازتون ممنون‌ام. اگر محتوای این پادکست رو دوست دارید، خیلی ممنون خواهم شد اگر در پادگیرها دنبالش کنید، به سایت ما -به آدرس Hamed.Media- سر بزنید و در شبکه‌های اجتماعی، پادکست رو به اشتراک بذارید.

ضمن این‌که ری‌ویو و کامنت و نظرات شما در پادگیرها و در پلتفرم‌های مختلف، همیشه مفیدن و به بیش‌تر دیده شدن پادکست کمک می‌کنن.

پیشاپیش ازتون ممنون‌ام که همه‌ی این کارا رو انجام می‌دید. و تا یه قسمت دیگه و صحبت درمورد یه فیلم یا یه سریال دیگه، عزت زیاد…

[موسیقی تیتراژ]


به دیگران هم برسانید