چرا از پلتفرم‌های ایرانی انتشار محتوا استفاده نمی‌کنم

در چند سال اخیر، از اکثر پلتفرم‌های ایرانی انتشار محتوا -چه متنی، چه صوتی و چه ویدئویی- استفاده کرده‌ام ولی هیچ‌کدام از این استفاده‌ها بیش‌تر از چند ماه دوام نداشته و در حال حاضر از هیچ‌کدام‌شان استفاده نمی‌کنم. در این پست از دلایلم برای کنار گذاشتن این پلتفرم‌ها خواهم گفت؛ دلایلی که می‌توانند برای شما و کسب‌وکارتان هم مهم باشند.

۱- حذف غیرعادلانه‌ی رقبای خارجی

اولین چیزی که باعث می‌شد برای ورود به پلتفرم‌های ایرانی انتشار محتوا تردید داشته باشم، مطرح شدن آن‌ها بعد از حذف غیرعادلانه‌ی رقبای خارجی بود. مثلا آپارات بعد از فیلتر شدن یوتیوب (youtube) روی کار آمد؛ نماشا و تماشا و چند پلتفرم دیگر هم دنبالش کردند. یا شنوتو و باقی پلتفرم‌های صوتی، در غیاب امثال ساندکلاود (soundcloud) -که در یک مقطع فیلتر شده بود- و کست‌باکس (castbox) و… جایی میان مصرف‌کنندگان پیدا کردند. ویرگول هم بعد از پولی و فیلتر شدن مدیوم (medium) محبوب شد.

شاید بگویید که فیلتر شدن رقبای خارجی به کسب‌وکارهای داخلی ربطی ندارد و این دلیل من، منطقی نیست. اما محدود شدن اجباریِ انتخاب، همیشه حس منفی در افراد ایجاد می‌کند و این داستان هم استثنا نیست. ضمنا در برخی موارد، فیلتر شدن و فیلتر ماندن پلتفرم‌های خارجی در کنار عمل‌کرد گزینه‌های ایرانی به شدت مشکوک است و نمی‌شود با اطمینان گفت که همه‌ی پلتفرم‌های ایرانی در این زمینه بی‌تقصیرند و حداقل برای فیلتر ماندن رقبا لابی نمی‌کنند.

در نتیجه می‌شود گفت حسی که خیلی از ایرانی‌ها نسبت به تلگرام دارند، من نسبت به یوتیوب و باقی پلتفرم‌های خوب خارجی هم دارم. و به همین خاطر، استفاده از آن‌ها با فیلتر و محدودیت را به استفاده از نمونه‌های داخلی ترجیح می‌دهم.

۲- محصول و خدمات ناقص و ناکارآمد

فرض کنید دارید یک ویدئو می‌سازید درمورد کار فری‌لنس در ایران و در آن از لزوم داشتن یک وب‌سایت شخصی صحبت می‌کنید و می‌گویید که به راهنمای ساخت وب‌سایت شخصی لینک خواهید داد تا مخاطبین‌تان بتوانند این کار را به راحتی انجام دهند. حالا فرض کنید می‌خواهید این ویدئو را روی یک پلتفرم منتشر کنید و تمام مخاطبین‌تان در شبکه‌های اجتماعی و وبلاگ و… را به همان یک جا هدایت کنید.

اگر ویدئویتان را روی یوتیوب منتشر کنید، می‌توانید به تعداد نامحدودی لینک در بخش توضیحات ویدئو بگذارید و به هر چیزی که در ویدئو راجع‌به آن صحبت شده، لینک بدهید. اما اگر این کار را در آپارات انجام دهید چه؟ در بخش توضیحات ویدئو محدودیت کاراکتر دارید و نمی‌توانید هیچ لینکی در آن قرار دهید. حتی اینتر زدن و ایجاد فاصله بین خطوط در بخش توضیحات یا استفاده از نیم‌فاصله در عنوان یا توضیحات ویدئو هم ممکن نیست.

اما آپارات به هیچ وجه در محصول ناقص و امکانات ناقص‌ترش تنها نیست. باقی پلتفرم‌های ایرانی هم -چه در بخش ویدئو، چه در متن و چه در صدا- میل چندانی به بهبود نشان نمی‌دهند و پر از باگ‌ها و اشکالات مختلف‌اند و بسیاری از امکانات اولیه‌ی نمونه‌های خارجی را ارائه نمی‌کنند. مثلا شنوتو تا همین چند وقت پیش اپلیکیشن و امکان امبد کردن پادکست‌ها را نداشت، فید اختصاصی هم نداشت که بشود لینکی برایش داشت و در پادکست‌خوان‌ها استفاده‌اش کرد. یا ویرگول همیشه موقع استفاده از هر چیزی به جز متن (آپلود عکس یا امبد کردن محتوا) هنگ می‌کند و از کار می‌افتد.

۳- مدل درآمدی: سوء استفاده از تولیدکنندگان محتوا

مدل درآمد اصلی تمام پلتفرم‌های انتشار محتوا یا بر پایه‌ی تبلیغات است یا بر پایه‌ی سیستم اشتراک ماهیانه و پولی. و به نظر می‌رسد که پلتفرم‌های ایرانی -تا این‌جا کار- راه اول را ترجیح داده‌اند. اما یک سیستم تبلیغاتی درست و اصولی باید چه‌طور باشد؟

صفحه‌ی اصلی و صفحات آرشیو (مثل تگ‌ها و کتگوری‌ها) متعلق به پلتفرم هستند و نمایش تبلیغات در آن‌ها مشکلی ندارد. اما اختیار صفحه‌ی پروفایل افراد و کسب‌وکارها و صفحه‌ی مربوط به هر ویدئو، پادکست یا متن کاملا در اختیار صاحب محتواست. اگر قرار باشد تبلیغاتی روی این صفحات انجام شود، باید با اجازه‌ی صاحب محتوا باشد و بخشی از درآمد تبلیغ هم به خود او تعلق بگیرد. (نه تنها در پلتفرم‌ها، بل‌که در شبکه‌های اجتماعی هم سیستم درست همین است.)

حتی اگر مدل درآمدی اشتراک ماهیانه هم انتخاب شود، پلتفرم باید راهی برای تقسیم درآمد و پرداخت بخشی از آن به تولیدکنندگان محتوا پیدا کند. مثلا اگر عضو مدیوم شوید و مبلغ اشتراک ماهیانه‌تان را پرداخت کنید، می‌توانید مقالاتی که به دردتان خورده‌اند را انتخاب کنید تا مبلغ پرداختی‌تان بین نویسندگان آن‌ها تقسیم شود.

تقریبا تمام پلتفرم‌های خارجی براساس همین سیستم‌ها کار می‌کنند. اما پلتفرم‌های ایرانی چه؟ شما هیچ اختیاری روی پخش شدن یا نشدن تبلیغات روی محتوایتان ندارید و حتی ممکن است مخاطب‌تان روی محتوای شما تبلیغ رقیب‌تان را ببیند. ضمنا درآمدی هم از تبلیغات ندارید. در معدود مواردی هم که امکان کسب درآمد وجود دارد، باید مراحل مختلفی را پشت سر بگذارید و تایید شوید تا در نهایت سهمی بسیار ناچیز از درآمدی دریافت کنید که به واسطه‌ی محتوای تولیدی شما به پلتفرم می‌رسد.

متاسفانه این رسمی‌ست که از سال‌های گذشته و شروع کار پلتفرم‌ها در ایران وجود داشته. اولین پلتفرم‌هایی که از محتوای ما به درآمد رسیدند، پلتفرم‌های وبلاگ‌نویسی بودند که هر تبلیغی را روی وبلاگ‌های شخصی افراد نمایش می‌دادند. حالا هم همان رسم در آپارات و شنوتو و باقی پلتفرم‌های ایرانی ادامه دارد.

جمع‌بندی

نکته‌ای که پلتفرم‌های ایرانی انتشار محتوا درک نمی‌کنند -یا به درک نکردنش تظاهر می‌کنند- این است که تمام درآمد و عمل‌کرد آن‌ها به محتوای تولیدی ما وابسته است. پس اگر قرار باشد از این محتوا سودی به آن‌ها برسد، ما هم باید ارزشی از محصول و خدمات آن‌ها دریافت کنیم. و این ارزش نمی‌تواند و نباید به فضای رایگان برای آپلود محتوا محدود شود.

آپارات امکان انتشار لینک را به صاحب محتوا نمی‌دهد، هر تبلیغی را هم که بخواهد روی آن نمایش می‌دهد. حتی اگر بتوانید روی آپارات تایید شوید، مبلغ بسیار بسیار کمی از بابت سهم‌تان در تبلیغات دریافت می‌کنید. شنوتو سهمی از تبلیغات به صاحبین محتوا نمی‌دهد و فقط اگر محتوایتان پولی باشد و تایید شوید، درصدی از فروشش دریافت می‌کنید.

ویرگول کلا کار خاصی نمی‌کند و امکان ویژه‌ای هم ندارد اما به قول خودش با «ارسال پست‌های تبلیغاتی، پست‌های ناقص (که کاربر برای خواندن مطلب کامل مجبور به رفتن به سایت دیگر شود) و پست‌هایی که با هدف ساخت بک‌لینک در ویرگول منتشر می‌شوند و نویسنده آن کلمات مختلف را به سایت خود لینک می‌کند» برخورد می‌کند و جلوی انتشارشان را می‌گیرد.

همین یک کار به تنهایی نشان می‌دهد که تصمیم‌گیران ویرگول هیچ درکی از کارکرد یک پلتفرم میکروبلاگینگ ندارد. تنها دلیل استفاده‌ی یک بلاگر خوب از پلتفرمی مثل ویرگول، یا انتشار پست‌های کوتاهی‌ست که فایده‌ی چندانی برای وب‌سایت خودش ندارند و یا پروموت کردن لینک وبلاگ خودش که می‌تواند محل درآمدش باشد. حتی اگر بخواهد راه مدیوم را برود و در آینده پلتفرمش را پولی کند و به نویسندگانش هم سهم درآمدی بدهد، کنترل محتوا به این شکل توسط هیچ پلتفرمی قابل قبول نیست.

حرف آخر

جالب این‌جاست که همه‌ی این پلتفرم‌ها کوهی از ادعا دارند و فکر می‌کنند دارند به وب فارسی خدمت می‌کنند. اما به عنوان کسی که سال‌هاست محتوا خلق می‌کند و از تمام آن‌ها استفاده کرده و روند تغییر وب فارسی را هم دیده، باید بگویم که یکی از بزرگ‌ترین موانع بهبود کیفیت محتوای فارسی و دلایل پس‌رفت آن همین پلتفرم‌ها هستند.

من که اکانتم در همه‌ی آن‌ها را پاک کرده‌ام و دیگر از هیچ‌کدام‌شان استفاده نخواهم کرد. امیدوارم که سایر تولیدکنندگان و ناشران محتوا هم به نتیجه‌ی مشابهی برسند و همین کار را بکنند. (مطمئن باشید که همه‌شان جای‌گزین به‌تر دارند.) شاید تنها راه بهبود عمل‌کرد این پلتفرم‌ها و قابل‌استفاده شدن‌شان به مرور زمان، همین باشد.

این پست را به دست هر کسی که از این پلتفرم‌ها استفاده می‌کند، برسانید. شاید نظرشان برگشت.